29 December 2011

Huring Paaram - Jose Rizal (Sinurat ni Mariano Nicomedes (1873-1934; Bikol)



Paaram, Inang Banwaan, ronang paorog nin aldaw,
Mutyang dagat nin Sirangan, nawara ming erokan,
Ogma dolot simo mamondo maluya kong buhay,
Minsan ngani orog kapusog, kaogma, kabansay,
Dolot ko man dahel simo, dahel sa simong karahayan.

Sa palnang labanan nin maigot na paghokbo,
An iba napagadan, daing duwaduwa, daing ariano,
An rona daing kaibanhan: cipres, laurel, o lirio,
Bitayan, gadanan, hokbohan, mabangis na lobo,
Iyo man lang, kun an satong Banwaan minakaipo.

Ako magagadan kung mahiling kong aga na,
Asin yaon na an aldaw hale sa diklom na sadya,
Kun togma an kaipohan ngani an banaag mo pumula,
Olaan sakong dugo, sa kaugmahan pabulosa
Asin liwanagan siya kan sirang na bagong tunga.

Si pangatorogan ko kan aki akong sadang,
Si pangatorogan ko kan may boot na kong hayag
Iyo na mahiling taka, Mutyang dagat nin Sirangan,
Mata mo daing luha, malinig mong angog tamyang
Daing kanggotan, daing pongaw, daing digtang kasupogan.

Ranga nin buhay ko, pagmawot kong malaad asin lodok,
"Mabuhay ka! Iyong agrangay kaining matalikod;
Mabuhay ka! Oh! Ogma kong magadan sa simong erok
Asin sa simong imbong sagkod pa man maturog.
Kun ngapit sa linobngan ko igwa kang mapagmalas

Sa hibog nin doot asin tumubong husay, maimbod na burak,
Ranihan sa nguso mo, asin hadki an sakong kalag,
Sa angog ko mamatean, sa malipot kong pagkahotad,
Si init nin ginhawa mo, si hoyop nin simong dangat.
Bayae akong liwanggan na husay asin mahimong kan bulan,

Bayae an liwanag hatdan ako kan solyap niyang sirang,
Bayae an doros umanggoyong nin lodok na agrangay
Asin kun sa cruz ko homapon an sarong gamgam
Bayae siyang omawit kan dalit nin katoninongan.
Bayae an aldaw ominit na ialisngaw an oran logod,

Sa langit iolang husay, agrangay ko alinsunod,
Pabayae an katood magtangis sa amay kong patnogot,
Asin sa mga honong na hapon may mamibing igot,
Pamibi man, Banwaan! Sa kahingaloan ko sa Dios.
Pamibian an daing palad na nagkagaradan,

Si idtong nagsarakit na di sukat masamahan,
An mga ina tang nangagha saindang kasakitan,
Mga ilo asin balo, si nagtios sa bilanggoan,
Asin hagad sa adios na kamtan mo an katiwasayan.
Kun lolobngan patos nin bangging madiklom

Asin an mga gadan duman iyo sana an yaon,
Saiyang kahimngan, saiyang kahiloman di mo purisawon
Madadangog mo gayod an dalit na mamondoon;
Ako yan, akong naawit simo, dagang magayonon.
Asin kun rilingaw na kan sakong linobngan,

Daing cruz ni gapo na tanda kayan kamugtakan,
Bayaeng lingawan kan tawo, kan azada iwarak man,
Asin bago mawara an abo nin sakong bangkay,
Makaayon man sa daga na simong batayan.
Daing anoman kun ngapit sako malingaw ka,

Ta an bukid, kapatagan aaragihan kong sadya,
Sa doros, panganoron ako mo maririsa;
Yaon ako sa hamot, liwanag, rokyaw, togma, awit, agagha
Sa pagolitolit kan pagtubod kong dara.
Maogmang banwaan, kulog nin sakong kulog,

Ina kong Filipinas, dangga an huri kong patnogot!
Yaon dihan si ama ko, ina, pag’araki, katorood,
Na an pagtubod dai malobo, an hade sana an Dios.
Paaram ama, ina, tugang, kaarabtang nin sakong buhay,
Mga katood kan aki pa sa nawarang erokasn!

Pasalamat! Kamo, ta ioontok na mga kahapdosan!...
Paaram saimo, taga ibang daga, katood kong nawiwilihan!
Paaram saindo gabos! … Pagkagadan yong kahingaloan!